Verhalend hyperrealisme

Ik noem het maar even verhalend hyperrealisme, omdat ik na wat kunst-termen-research erachter kwam dat alleen ‘hyperrealisme’ misschien niet goed beschrijft wat ik maak. Misschien kan ik het ook dopen onder een nieuwe term multidimensionaal realisme, of zoals een vriendin suggereerde ‘ik-doe-lekker-wat-ik-zelf-wil-realisme’. Och, ik heb totaal geen verstand van kunst blijkt maar weer. Deze blog gaat in ieder geval over waarom mijn werk anders is dan een foto, en waarom ik geen tekeningen maak die op een tekening lijken.

Verhalend?
Met mijn tekeningen vertel ik een verhaal. In mijn geval is dat niet één verhaal, maar eigenlijk meerdere. Allereerst wil ik mijn verhaal vertellen over de natuur en de dieren. Maar tegelijkertijd wil ik ook laten zien hoe een tekening gemaakt wordt, en dat dit energie, creativiteit, gevoel, inzicht, techniek en vooral heel veel tijd en geduld vraagt.

Ten slotte is het óók nog een samenwerking tussen fotograaf en kunstenaar, dus een combinatie van verhalen van beide. Voorafgaand aan iedere tekening zijn er foto’s geweest die de basis hebben gelegd. Op een foto is niet altijd alles vast te leggen, het is een momentopname die beïnvloed wordt door de omgeving: Je hebt bijvoorbeeld te maken met schaduwen of delen van de foto niet scherp zijn, of objecten die afleiden. Een kunstenaar kan hierop een aanvulling geven, door foto’s te combineren of door ontbrekende stukken in te vullen met fantasie, en door de focus geheel op het dier te leggen.

​Appels met peren vergelijken
Men kijkt langer en anders – beter zelfs – naar een tekening dan naar een foto. Je zou kunnen zeggen dat foto’s tegenwoordig ondergewaardeerd zijn. Ze zijn ‘normaal’ geworden nu iedereen met een mobiel een plaatje kan schieten. Maar probeer maar eens een écht goede foto te maken van een levend bewegend dier, en je zal merken dat het totaal geen fluitje van een cent is. Daarom werk ik samen met fotografen, want ik doe het ze niet na! Op mijn website is tegenwoordig een pagina te vinden waarop ik verschillende fotografen uitlicht omdat ze echt wel in het zonnetje gezet mogen worden. Zonder goede foto’s geen tekening. Ik kan tenslotte aan een dier vragen of hij 40 uur lang stil wilt zitten zodat ik hem kan tekenen.
 
Dat mijn tekeningen worden aangezien voor foto’s is zowel een vloek als een compliment. Ik wil dat mijn tekeningen levensecht zijn, maar ik wil niet dat men denkt dat ik fotografeer. Tekenen is een totaal andere techniek om beeld vast te leggen. Het is gelukkig simpel op te lossen door er ‘tekening’ bij te schrijven, door tekeningen te laten zien die half af zijn, door middel van een filmpje waarbij ik aan het tekenen ben, etc. Dat de tekening streepje voor streepje is opgebouwd maakt het voor mensen interessant. De streepjes komen als magie uit mijn handen vallen op het papier – Nou niet dus. Voor velen is het onbegrijpelijk dat het een combinatie is van jarenlang oefenen en inzicht. Je wordt niet geboren met de vaardigheid om realistisch te tekenen. Je moet leren kijken, voelen, inleven, en creatief omgaan met de mogelijkheden én onmogelijkheden van je materiaal en je lichaam. De één leert sneller tekenen dan de ander, afhankelijk van of je de ‘basis ingrediënten’ al hebt aangeleerd. Soms heb je aanleg om die basis ingrediënten snel te ontwikkelen, dat scheelt natuurlijk een hoop. Noem dat laatste maar intuïtie.

Gebruik maken van de ‘WTF’
Zoals ik al zei wordt een tekening over het algemeen meer gewaardeerd dan een foto. Dat is niet eerlijk, maar om mijn verhaal te kunnen vertellen maak ik hier wel misbruik van. Het is de uitdaging om van een nadeel een voordeel te maken. Vertel men dat men niet naar een foto kijkt maar naar een tekening, en men gaat beter kijken. Ze gaan als een kind met hun neus en vinger tegen het glas elk haartje, schubje of stipje af om te kijken of ze het potlood er ergens in terug kunnen vinden. Een eerste reactie is meestal hardop “WTF!”, maar als ze eens goed gekeken hebben volgt er meer:
“Ik wist niet dat ijsberen eigenlijk zulke kleine oogjes hebben…”
“Wat zijn muisjes eigenlijk lief, ze hebben handjes net als wij…”
“Wat een kleine oortjes voor zo’n groot dier…”
“Wat een super lange wimpers…”
En soms zelfs een traan erbij. Het raakt mij enorm dat veel mensen eigenlijk geen idee hebben van hoe de meest iconische dieren er precies uitzien. Een ijsbeer heeft inderdaad geen grote ogen. En ja, de hertjes die gewoon bij ons in het bos scharrelen hebben wimpers die net zo lang zijn als je vinger. Zó weinig komen we tegenwoordig in contact met de natuurlijke wereld, dat we vergeten zijn hoe bijzonder en vaak ook herkenbaar het dierenrijk is.

Een handje helpen
Als kunstenaar moet je leren kijken naar je onderwerp, maar als toeschouwer kan je ook leren kijken. Ik portretteer dieren zoals ze eruit zien, en de natuur zoals deze werkelijk is, zodat je het dier van dichtbij in de ogen kan kijken. En ja, ik teken ook elk haartje, want de details worden tegenwoordig vergeten in een samenleving die ver verwijderd is van de natuur. We groeien op met abstracte dierenplaatjes zoals Nijntje, een panterprintje op je shirt, een onherkenbaar stukje vlees in een plastic bakje, melk is goed voor elk. Én tegenwoordig groeien we op met klimaatverandering, vervuiling en het uitsterven van talloze diersoorten.
​
De mens maakt kapot, maar is ook als geen ander goed in het maken van dingen. Er zijn bijna 8 miljard mensen op aarde, dat betekent ongeveer 16 miljard handen met duimen en vingers. Als we ons herinneren waar we het voor doen, kunnen we de natuur toch zeker wel een handje helpen?